Anayasa Mahkemesi, Van’da 2018 yılında gözaltına alınan Şahin ailesinin fertlerine dönük polis şiddetine dair ihlal kararı vererek yeni bir soruşturma açılmasını istedi.
MA’da yer alan habere göre, Anayasa Mahkemesi (AYM), Van’ın İpekyolu ilçesine bağlı Yalımerez mahallesinde 14 Temmuz 2018 tarihinde yapılan ev baskınında gözaltına alınan Şahin ailesi fertlerine dönük 4 gün süren işkenceye dair “hak ihlali” kararı verdi. Söz konusu tarihte yapılan ev baskınında Ayfer, Abdulbaki, Ayhan, Abdullah ve F. Şahin ile Şehriban Mamuk ve Dilan Görür gözaltına alındı. Baskın sırasında ve sonrasında işkenceye maruz kalan kişiler, yaşadıklarına dair suç duyurusunda bulundu. Savcı, başvuruya dair “takipsizlik” kararı verdi. Van Sulh Ceza Hakimliği’ne yapılan başvuruda sonuç alınamaması üzerine Erzurum Bölge Mahkemesi’ne başvuru yapıldı. Bu başvurunun da reddedilmesi sonrası Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) başvuru yapıldı.
AYM’den adil yargılama yapılmadığı hükmü
“Kötü muamele yasağının ihlal edildiğine” ilişkin yapılan başvuruyu karara bağlayan AYM, Van Cumhuriyet Başsavcılığı’nın polis birimlerinden başvurucunun gözaltına alınma anına ve polis biriminde tutulduğu anlara ilişkin kamera kayıtlarını talep ettiğini ancak ilgili makamlarca olay anında kayıt tutulmadığı, polis birimindeki kayıtların da silindiği bilgilerine yer verdi. Yine işkence olayında yer alan 66 polis hakkında soruşturma başlatılması için yapılan başvuruya valiliğin soruşturma izni vermediğine dikkat çeken AYM, bunun üzerine Erzurum Bölge İstinaf Mahkemesi’ne yapılan başvurunun da reddedildiğini, bu nedenle adil yargılamanın yapılmadığına hükmetti.
‘Delillerin tespit edilmesi gerek’
Kararda, “Ayrıca pozitif yükümlülük olarak devlet, kişilerin işkenceye veya eziyete ya da insan haysiyetiyle bağdaşmayan bir ceza veya muameleye maruz bırakılmalarını engelleyecek tedbirler alma yükümlülüğündedir. Devletin, bireyin kötü muameleye ilişkin savunulabilir bir iddiasının bulunması hâlinde yürütülmesi gereken ceza soruşturmasının etkili kabul edilebilmesi için derhâl başlatılması, sorumluların belirlenmesini sağlayabilecek bütün delillerin tespit edilmesi, olayı çevreleyen tüm koşulların aydınlatılması, delillerin nesnel ve tarafsız analizlere dayanması, soruşturmanın olaya karışmış olabilecek kişilerden bağımsız olması, özenle yürütülmesi ve suç tespit edildiği takdirde eylemle orantılı bir ceza ile sonuçlandırılması gerekir. Kontrol altındaki kişilerin vücutlarında bir yaralanma tespit edilmişse ve kötü muamele iddiaları da varsa yaralanmanın nasıl oluştuğu konusunda makul bir açıklama getirme yükümlülüğü idari ve yargısal kurumlarıyla devlete aittir” denildi.
“İşkenceye makul bir açıklama yapılmalı’
Valiliğin Şahin ailesine dönük işkenceye dair 66 polis hakkında soruşturma izni vermemesinin hatırlatıldığı kararda, “Şüpheli kamu görevlileri hakkında soruşturma yapılmaması veya soruşturmanın gereksiz uzaması, faillerin eylemlerinin cezasız bırakılmasına yol açması ve sonuçta bu tür eylemlere müsamaha gösterildiği izlemini yaratması bakımından kötü muamele yasağının etkili soruşturma yükümlülüğü yönüyle ihlal edilmesi sonucunu doğurur. Kolluk kuvvetleri tarafından yürütülen operasyon akabinde başvurucu hakkında düzenlenen rapor incelendiğinde başvurucunun vücudunun çeşitli bölgelerinde yara izleri ve kesiler olduğu anlaşılmaktadır. Gözaltına alınan kişilerin vücutlarında bir yaralanma tespit edilmişse ve kötü muamele iddiaları da varsa yaralanmanın nasıl oluştuğu konusunda makul bir açıklama getirme yükümlülüğü idari ve yargısal kurumlarıyla devlete aittir. Başvuru dosyasında mevcut veriler başvurucunun fiziksel bir müdahaleye maruz kaldığı hususunda güçlü ve ikna edici unsurlardır. Bu bağlamda kamu makamlarınca yürütülecek soruşturma ile söz konusu unsurların/karinenin aksi ortaya konulmadığı sürece başvurucunun ne şekilde yaralandığının tereddüde yer vermeyecek şekilde açıklanması gerekmektedir” ifadelerine yer verildi.
‘Yeniden soruşturma açılmalı2
Polisin orantısız güç kullandığına ilişkin yapılan şikayetin savcılık tarafından soruşturma izni prosedürü işletilerek ceza soruşturması yapmadığına dikkat çekilen kararda, “Başvuruda tespit edilen hak ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden soruşturma yapılmasında hukuki yarar bulunmaktadır. Bu kapsamda kararın gönderildiği soruşturma mercilerince yapılması gereken iş, yeniden soruşturma işlemlerini başlatmak ve Anayasa Mahkemesini ihlal sonucuna ulaştıran nedenleri gideren, ihlal kararında belirtilen ilkelere uygun yeni bir karar vermesi gerekmektedir” denildi.
‘OLOlayın aydınlatılması engellendi’
AYM’nin “Kötü muamele yasağının” ihlal edildiğine ilişkin kararını değerlendiren Avukat Erhan Çiftçiler, “AYM, kolluk görevlilerince gerçekleştirilen kötü muamele eylemine ilişkin olarak soruşturma makamlarınca; resen ve derhâl hareket etme yükümlülüğüne aykırı hareket ettiği, soruşturma izni prosedürünün işletilmesinin soruşturulan olayın aydınlatılması ve gerektiğinde sorumluların cezalandırılmasının sağlanmasını engellediği kanaatine ulaşılmıştır. Soruşturmanın yeniden açılması ve işkence olayının aydınlatılması gerekiyor” dedi.
